فرمت : WORD تعداد صفحه : 102
نظرات اولیه درموردشکل گیری فلات ایران مبتنی
برشکل ظاهری زمین بود که آن را بخشی ازکمربند کوهزایی آلپی به صورت دورشته
کوه چین خورده درحاشیه ویک توده میانی سخت مابین آنها تفسیرمی کرد.اما
باتهیه اولین نقشه تکتونیک ایران که گزارش آن توسط اشتوکلین صورت گرفت
معلوم شد که سرزمین ایران ازقطعات مختلفی تشکیل شده که درطول زمان تکامل
جداگانه داشته اند.
قدیمیترین حرکات شناخته نشده مربوط به کوهزایی
اواخرپرکامبرین می باشد که درپی آن ایران به صورت یک پلاتفرم متشکل
ازچندقطعه به صورت هورست وگرابن درآمده است،باشروع حرکات آلپی درتریاس
تحولات چشمگیری شروع می شود.بلاخره درکرتاسه باریکه های اقیانوسی یا
ریفتهایی که سنگهای الترا بازیک ورخساره های عمیق درآنها شکل گرفته بود
بسته شده وقطعات جدا ازهم به همدیگر جوش می خورند.
وحوضه های رسوب گذاری زاگرس وکپه داغ تثبیت می
شوند.درشروع دوران دوم با فازلارامی ارتفاعات شمالی البرزشکل گرفته ویک
حوضه داخلی بوجودمی آید.درائوسن یک فعالیت شدیدآتشفشانی درایران مرکزی به
ویژه درحاشیه آن درجریان بوده وبا حرکات اواخرمیوسن حوضه های داخلی
امروزی شکل می گیرد.
همزمان بااین تحولات زاگرس وکپه داغ نیزشروع به
چین خوردن کرده است.این حرکات درپلیوسن هم ادامه داشته که به تشکیل
کنگلومرای ضخیم درزاگرس ونقاط دیگرشده است.حرکات شدیداواخرپلیوسن واوایل
کواترنرچین خوردن وبالا آمدن زمینهای فلات ایران راتکمیل کرده است.
(جداری عیوضی، 1383 ص61-62))
کمربند البرز-بینالود:
این کمربندازسه رشته کوه تالش،البرز،بینالودساخته شده که ازآستاراتادره هریررودامتدادمی یابد.
ازنظرساختمان زمین شناسی این سه رشته کوه به
روشنی ازهم تفکیک نشده ودربیشترتقسیمات ساختمانی هرسه یکجا به عنوان زون
البرزموردبحث قرارگرفته است.دربعضی تقسیمات حتی تمام زمینهایی که درشمال
گسل تبریزقرارداردجزءاین زون محسوب شده است.(نبوی 1355).
ارتفاعات جنوبی چاله مشهد(چاله کشف رود)راتحت
عنوان زون بینالودازالبرز جداکرده وآن راازنظرویژگیهای زمین شناسی یک زون
حدوسط بین البرز وایران مرکزی نام برده است.
(جداری عیوضی ..1383.ص51)
زمین شناسی زون بینالود:
این زون بخشی ازالبرزراشامل می شودکه ازنظرزمین
شناسی اختصاصات ویژه ای دارد. واحد زمین شناسی بینالود را زون تدریجی بین
ایران مرکزی والبرزدرنظرمی گیرند.زیرارسوبات ورخساره های پالئوزوئیک این
زون شبیه البرزاست.
زون مزبور،طی دونین پسین –کربونیفرباالبرزغربی
ومرکزی ودرپرمین باسایرقسمتهای ایران ازنظرحوضه رسوبی وضع تقریبا مشابه ای
داشته ودرارتباط بوده است. مجموعه آذرین ودگرگونی این زون که بویژه درجنوب
ومغرب مشهدبیرون زدگی داردشامل سه فازناحیه ای ودومرحله گرانیت زائی است
ودرآنها توده های اولترابازیک نیزوجوددارد.درموردسن این مجموعه های دگرگونی
وآذرین اتفاق نظروجودندارد،برخی آن رابه پرکامبرین وبعضی به ژوراسیک نسبت
می دهند.ولی شواهدزمین شناسی وتعیین سن مطلق نشان داده است که فازهای
دگرگونی وگرانیت زائی اولیه آن به فازکوهزایی هرسی نین وبعدها درتریاس
میانی نیزمجموعا تحت تاثیردگرگونی های سیمرین پیشین قرارگرفته است.بولن
(1988) ادامه قسمتی ازعملکردکوهزایی هرسی نین راکه تیان شان –پامیر-هندوکش
به جنوب مشهد می رساند،نوع فرورانش پوسته (اقیانوسی پالئوتتیس)می داند.
دراین زون رسوبات کامبرین فسیل داروجودداشته وطی سیلورین ودونین
زیرین،دریای مشترکی شمال ایران وایران مرکزی فرامی گرفت.زیرارسوبات مشابه
ای طی این مدت دربینالودوایران مرکزی برجاگذاشته شده است.ارتباط
مزبورتاکربونیفرزیرین نیزوجودداشته است درحالی که درالبرزرابطه مزبوربه کلی
قطع شد.این حرکات رابه حرکات خشکی زایی اواخردونین مربوط می دانند
وکنگلومرای قاعده ای کربونیفرزیرین رادلیل این حرکات ذکرمی کنند.
رسوبات کربونیفرفوقانی دربینالود،شامل مجموعه
ای ازماسه سنگ کوارتزیتی سیاه رنگ وشیل است.رسوبات تریاس البرزباایران
مرکزی تفاوت داشته ولی بینالود هیچ نوع رسوبی درتریاس تشخیس داده نشده،
تنها درمنطقه آق دربند(100 کیلومتری مشهد)رسوبات شیل وماسه سنگ همراه با
لایه های آهکی آمونیت داروجودداردکه آن رابه تریاس میانی وفوقانی مربوط می
دانند.
به عقیده لامر،ودیگران (1983)گسل سنگ بست
شاندیزمجموعه دگرگونی پالئوزوئیک وتوده های نفوذی جنوب مشهد راازاسلیت ها
وماسه سنگهای سازندشمشک ورسوبات جوان ترمجزامی کند.
باحرکات کوهزایی سیمرین پیشین وپس روی دریا محیط مناسبی برای رشدگیاهان دراین منطقه فراهم کرده است.
درزون بینالود،رسوبات ژوراسیک دربسیاری ازنقاط
به طورهم شیب رسوبات پالئوزوئیک ومجموعه های دگرگونی رامی پوشاند
ودرکنگلومرای قاعده ای آن می توان قطعات مختلف وفراوان دگرگونی وآذرین
پالئوزوئیک راپیداکرد.
رسوبات لیاس نیزمشابه رسوبات شمشک البرزاست ودرآن گاهی لایه های ماسه سنگ بین لایه ای وجوددارد که حاوی فسیل های گیاهی زیاداست.
رسوبات آهکی دوره کرتاسه نیزمشابه البرزبوده ودرجنوب غربی قشلاق،گرانیت های مشهدرافرامی گیرد(درویش زاده،1370،251).
توده اصلی بینالودازسنگ گرانیت است که
باساختمان باتولیت درمیان رسوبهای پا لئوزوئیک سربرآورده است.نفوذتوده
باتولیت سبب به هم خوردن نظم چینها درمحل گردیده است.بااین حال لایه های
رسوبی چین خورده منظم همچنان دراطراف مشاهده می شود.غیرازسنگ
گرانیت،اسلیت،کوارتزیت،شیست،وسنگهای ماگمای اولترابازیک ازجمله سنگهایی
هستندکه رشته بینالودراساخته اند،توده های اولترابازیک متعلق به پالئوزوئیک
فوقانی است ووجودآنها نشانه ای ازبسته شدن اقیانوس تتیس قد یمی دراین محل
است.دردامنه های شمالی بینالود شبکه هیدروگرافی نسبتا متراکم باعمق
زیادگسترش یافته اند.شبکه آبی ساختمان ناهمواریهارا به شدت به هم زده
وشرایط خاصی رابه وجودآورده است وشبکه ها گاهی باساختمان ناهمواری تطابق
یافته اندوزمانی نیزمحورچین ها رابریده ودرمحل ،تنگ ایجادکرده اند.علاوه
برآن دینامیک دامنه ای به صورت حرکات توده ای ازنوع لغزش درسطح میان آبها
فعال می باشد.(علایی طالقانی،1381،189).
چینه شناسی وسازندسطحی زون بینالود:
به عقیده افتخارنژاد(1359)،البرزشرقی (شامل
کوههای بینالود وآلاداغ)جزئی ازایران مرکزی است که درآن رسوبات اپی
کنتیننتال پالئوزوئیک تقریبآ درهمه جامشاهده می شود،ولی دربخش های بالا
آمده
(هورست)به طورمحلی قسمت هایی ازردیف های رسوبی
حذف شده ودرآن نبودچینه شناسی مشخص ی دیده می شود.بعلاوه زون مزبور،طی
دونین پسین-کربونیفرباالبرز غربی ومرکزی ودرپرمین باسایر قسمت های ایران
ازنظرحوضه رسوبی وضع تقریبآ مشابهی داشته ودرارتباط بوده است.
دراین زون رسوبات کامبرین فسیل
داروجودداشته(مجیدی،1987)وطی سیلورین ودونین زیرین،دریای مشترکی،شمال شرقی
ایران وایران مرکزی رافرامی گرفت،زیرارسوبات مشابهی طی این مدت دربینالود
وایران مرکزی برجای گذاشته شده است.ارتباط مزبورتاکربونیفرزیرین
تیزوجودداشته است درحالیکه درالبرزرابطه مزبوربه کلی قطع شد.این وضعیت رابه
حرکات خشکی زایی اوایل دونین مربوط می دانند (بزرگ نیا،1973)وکنگلومرای
قاعده ای کربونیفرزیرین رادلیل این حرکات ذکرمی کنند.
رسوبات تریاس درالبرزباایران مرکزی تفاوت داشته
ولی دربینالود، هیچ نوع رسوبی درتریاس تشخیص داده نشده است.تنها درمنطقه
آق دربند(100 کیلومتری مشهد)رسوبات شیل وماسه سنگ همراه بالایه های آهکی
آمونیت داروجودداردکه آن رابه تریاس میانی وفوقانی مربوط می دانند.(درویش
زاده 1370)درزون بینالود،رسوبات ژوراسیک دربسیاری ازنقاط به طورهم شیب
رسوبات پالئوزوئیک ومجموعه های دگرگونی رامی پوشاندو درکنگلومرای قاعده ای
آن می توان قطعات مختلف وفراوان
دگرگونی وآذرین پالئوزوئیک راپیداکرد.رسوبات
لیاس نیزمشابه رسوبات سازندشمشک سایرنواحی ایران است ودرآن گاهی لایه های
ماسه سنگ بین لایه ای وجودداردکه حاوی فسیل های گیاهی زیادی است.رسوبات
آهکی دوره کرتاسه نیزمشابه البرزبوده ودرجنوب غربی قشلاق،گرانیت های
مشهدرافرا
می گیرد.رسوبات پالئوژن دردامنه شمالی
البرزوبینالودگسترش نداشته است.درضمن فعالیت شدیدآتشفشانی ائوسن دراین
ناحیه به چشم نمی خورد.نهشته های ترسیردرجنوب بینالودوجودداردولی گسترش
آنها بسیارمحدوداست.(درویش زاده1370)(پایان نامه کارشناسی ارشدصنایع،1380)
